Bidenin açıqlaması: İsrail-Livan arasında atəşkəs, Türkiyənin də roludur

Dünya nəfəs-nəfəsə gözləyirdi, nəhayət atəşkəs elan olundu. İsrail mətbuatının verdiyi məlumata görə, Qəzzədən başlayan müharibə Livana da yayılmışdı və İsrail atəşkəsi qəbul etdi. Amma ən böyük sual atəşkəsin nə vaxt qüvvəyə minəcəyi idi. ABŞ prezidenti Bayden gözlənilən açıqlamasını etdi: atəşkəs yerli vaxtla səhər saat 4-də başlayacaq.

Bayden, Qəzzədə atəşkəs üçün Türkiyə, Misir və Qətər ilə birgə çalışılacağını bildirdi.

İsrail Baş Nazirinin ofisinin sosial mediada paylaşdığı məlumata görə, Baş Nazir Netanyahu ilə ABŞ prezidenti Bayden atəşkəs razılaşması ətrafında danışıqlar aparıblar. Paylaşımda Netanyahu, Livanda atəşkəsin təmin olunmasında ABŞ-ın roluna və İsrailin razılaşmanın icrasında hərəkət azadlığını qorumasına dair anlayışa görə Baydenə təşəkkür etdiyi qeyd olunub.

ABŞ prezidenti Bayden, Livan və İsrail hökumətləri arasında əldə olunan atəşkəsi elan etmək üçün Ağ Evdə mətbuat konfransı keçirdi. Bayden, ABŞ və Fransanın rəhbərliyi ilə uzun müddət davam edən diplomatik səylər nəticəsində Livan və İsrail hökumətləri arasında atəşkəs razılaşmasının əldə olunduğunu və atəşkəsin bu gün yerli vaxtla səhər saat 4-də qüvvəyə minəcəyini bildirdi. ABŞ prezidenti, Livan Silahlı Qüvvələrinin gələn 60 gün ərzində Livanın cənub sərhədinə yerləşdiriləcəyini və bu ərazinin nəzarətinin onların əlində olacağını, bu müddət ərzində İsrail əsgərlərinin tədricən geri çəkiləcəyini vurğuladı. Bayden, ABŞ-ın Fransa və digər müttəfiqləri ilə birgə bu atəşkəs razılaşmasının tam icrası üçün İsrail və Livanla işləməyə söz verdiyini bildirdi. Livanda heç bir amerikalı əsgərin iştirak etməyəcəyini qeyd edən Bayden, İsrailə hər cür dəstəyin davam edəcəyini söylədi. İsrail və Hizbullah arasındakı "məhv edici qarşıdurmaya" son qoyulmasının region üçün çox əhəmiyyətli olduğunu vurğulayan Bayden, Qəzzə ilə bağlı da konkret irəliləyişlər gözlədiklərini bildirdi.

Digər tərəfdən, Bayden, İsrail-Hizbullah böhranının atəşkəslə həlli istiqamətində atılan addımla yanaşı, indi bütün diqqətin Qəzzəyə yönələcəyini söylədi. Bayden, "Gələn günlərdə ABŞ; Türkiyə, Misir, Qətər və İsrail ilə birgə Qəzzədə atəşkəs üçün yeni bir təşəbbüsə başlayacaq" dedi. ABŞ-ın Səudiyyə Ərəbistanı ilə bir sıra təhlükəsizlik və iqtisadi razılaşmalar üzərində işləməyə davam etdiyini də bildirən Bayden, "Səudiyyə Ərəbistanı ilə İsrail arasındakı münasibətlərin tam normallaşdırılmasını" əhatə edən proses üçün çalışmağa davam etdiklərini əlavə etdi.

Bayden, X hesabında paylaşdığı məlumatda İsrail və Livan baş nazirləri ilə görüşdüyünü və hər iki tərəfin də "İsrail və Hizbullah arasındakı dağıdıcı qarşıdurmanı sona çatdırmaq təklifini qəbul etdiyini" bildirdi. İsrail təhlükəsizlik kabinetində keçirilən atəşkəs səsverməsində 10 nazirin lehinə, 1 nazirin əleyhinə səs verdiyi bildirilib. Netanyahu rəhbərliyindəki kabinet Livanda atəşkəs məsələsini müzakirə etmək üçün axşam toplantı keçirmişdi. Toplantıdan sonra kameraların qarşısına keçən Netanyahu, atəşkəs razılaşmasını təhlükəsizlik kabinetinin təsdiqinə təqdim edəcəyini və müddətinin hadisələrin gedişatından asılı olacağını açıqlamışdı.

İsrail Baş Naziri Binyamin Netanyahu, Livanla atəşkəs qərarından sonra ilk dəfə açıqlama verdi. Yayımladığı video müraciətində atəşkəsin müddətinin hadisələrin gedişatından asılı olacağını söylədi. Netanyahu, Hizbullahın razılaşmanı pozması halında İsrailin Livanı yenidən vuracağını bildirərək; "ABŞ-ın tam razılığı ilə hərbi əməliyyatlarda tam azadlığımızı qoruyuruq. Hizbullah razılaşmanı pozub özünü silahlandırmağa çalışsa, hücuma keçəcəyik" dedi. İsrail Baş Naziri sözlərinə belə davam etdi: "Qəzzədə qalan girovları geri qaytarmağa hazırıq. Şimalda yaşayan bütün vətəndaşlarımız evlərinə qayıdacaq. Hamasın məhv edilməsində qətiyyətliyik." Atəşkəsi indi qəbul etmək üçün 3 əsas səbəbi olduğunu iddia edən Netanyahu, bunların; "İran təhlükəsinə diqqət yönəltmək, İsrail ordusunu yeniləmək, təchizatı artırmaq və Hamasın təcrid olunması" olduğunu irəli sürdü. Vaşinqtondan İsrailə "silahların göndərilməsində böyük gecikmələr yaşandığını" irəli sürən Netanyahu, ABŞ prezidenti seçilən Donald Trumpın vəzifəyə başlamasına işarə edərək, bu gecikmələrin "tezliklə sona çatacağını" bildirdi.

8 oktyabr 2023-cü ildən bəri Hizbullahla nəzarətli toqquşmalara davam edən İsrail ordusu 23 sentyabrda Livanın cənub şəhərlərinin yanında Beqaa və Baalbek bölgələrinə yüzlərlə hava hücumu həyata keçirdi. Livan Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 8 oktyabr 2023-cü ildən bəri 946-sı qadın və uşaq, 222-si səhiyyə işçisi olmaqla 3768 nəfər ölüb, 15699 nəfər yaralanıb. Hizbullah lideri Həsən Nəsrullah, İsrail ordusunun 27 sentyabrda Beyruta həyata keçirdiyi hava hücumlarında öldürülüb. Hizbullah isə İsrailə raket və raketlərlə cavab verir. İsrail tərəfində əsasən hərbi bazaları hədəf alan bu hücumlarda böyük ziyan bildirilməyib. Ölkənin cənub bölgələrindən paytaxt Beyruta və şimala köç dalğası davam edir. Livan hökumətinin açıqladığı məlumata görə, ölkə üzrə İsrail hücumları səbəbindən təxminən 1,9 milyon insan öz yerlərini tərk edib. Bunların 624 mindən çoxu Suriyaya köç edib.